Úc là một trong những nước nhập khẩu tôm lớn nhất của Việt Nam nhưng trước những rào cản nước này dựng lên trong năm qua; đặc biệt là mới đây Úc ban hành lệnh khẩn cấp cấm nhập khẩu tôm từ khu vực châu Á trong đó có Việt Nam khiến việc xuât khẩu tôm vào thị trường này trong thời gian tới có thể còn gặp nhiều gian nan.
Thị trường tiềm năng
Theo thương vụ Việt Nam Úc, hiện nay, Việt Nam là một trong 4 nhà cung cấp thủy hải sản lớn nhất cho thị trường Úc, xếp sau Thái Lan, Trung Quốc và New Zealand. Tuy nhiên, Việt Nam mới chỉ chiếm hơn 11% thị phần trong tổng nhập khẩu của nước này.
Trong các mặt hàng thuỷ sản, tôm được tiêu thụ nhiều nhất tại Úc với lượng tiêu thụ hàng năm lên tới 50.000-60.000 tấn. Trong năm năm vừa qua, Úc nhập khẩu trung bình khoảng 30.000 tấn/năm và lượng cung cấp còn lại từ các nhà nuôi trồng và đánh bắt địa phương.
Đầu năm gặp khó
Thương vụ Việt Nam tại Úc mới đây cho hay, chính phủ Úc đã ban hành lệnh khẩn cấp cấm nhập khẩu tôm và thịt tôm chưa nấu chín kể từ ngày 9/1/2017 do phát hiện virus đốm trắng có trong tôm bán tại các cửa hàng và nghi ngờ đây là nguyên nhân của việc bùng phát dịch đốm trắng tại Queensland. Lệnh cấm nhập khẩu này có hiệu lực từ ngày 9/01/2016 và kéo dài 6 tháng.
Theo thông cáo báo chí được Chính phủ Úc đưa ra, lệnh cấm nhập khẩu này xuất phát từ việc Cơ quan Nông nghiệp và Nguồn nước của Úc nhận định mức độ nguy cơ liên quan đến tôm nhập khẩu (bao gồm cả thịt tôm) đã ở mức “không thể chấp nhận”.
Theo đó, tất cả những lô hàng đến Úc từ ngày 9/1/2017 trở đi sẽ được yêu cầu tái xuất hoặc tiêu hủy. Các lô hàng hiện đang làm thủ tục nhập khẩu vào Úc sẽ bị kiểm tra 100%.
Lệnh cấm sẽ được gỡ bỏ cho đến khi chính phủ Úc công nhận các rủi ro liên quan tới tôm nhập khẩu được giảm xuống mức thấp nhất.
Theo đại diện của Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), mặc dù không phải là thị trường nhập khẩu lớn nhưng Úc là thị trường tiềm năng cho con tôm Việt Nam, với kim ngạch trung bình thu về từ thị trường này mỗi năm là hơn 100 triệu USD.
Hiện nay, Việt Nam hiện mới chỉ xuất khẩu được tôm đã luộc chín hoặc tôm chế biến sâu như tôm tẩm bột, gia vị sang Úc. Lệnh cấm của Úc sẽ ảnh hưởng tới xuất khẩu sản phẩm tôm tẩm bột, tẩm gia vị của Việt Nam.
Theo VASEP, trước lệnh cấm này, chính phủ 2 nước cần làm việc với nhau để chứng minh vấn đề kiểm soát chất lượng nhằm tìm giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp đã và đang sản xuất theo đơn hàng đã ký.
Rào cản từ năm cũ
Trong năm 2016, thị trường lớn Úc đã gia tăng hệ thống cảnh báo và kiểm soát chất lượng đối với sản phẩm thủy sản trong đó đặc biệt là tôm nhập khẩu từ Việt Nam.
Cụ thể, Cục Quản lý chất lượng Nông lâm sản và Thủy sản (Nafiqad), nhận được thông báo của Úc về tần suất kiểm tra lô hàng thủy sản nhập khẩu vào Úc.
Theo đó, các loại thủy sản nhập khẩu vào Úc theo nhóm sản phẩm, bao gồm nhóm sản phẩm rủi ro và nhóm sản phẩm giám sát, đồng thời ban hành chế độ kiểm tra nhập khẩu tương ứng theo từng nhóm.
Theo đó, đối với nhóm sản phẩm thuỷ sản rủi ro gồm: NT2MV, giáp xác luộc/tôm, cá thu/cá ngừ, cá đã chế biến và ăn liền, thuỷ sản phối trộn… tỷ lệ kiểm tra ban đầu của nhóm này là 100% các lô hàng. Nếu 5 lô hàng liên tiếp đạt yêu cầu, tỷ lệ kiểm tra sẽ giảm xuống còn 25%. Nếu 20 lô hàng tiếp sau đó đạt yêu cầu, tỷ lệ kiểm tra sẽ giảm xuống còn 5%. Nếu có bất kỳ lô hàng nào không đạt yêu cầu thì sẽ quay lại tỷ lệ kiểm tra 100% như lúc đầu.
Nhóm sản phẩm thuỷ sản giám sát gồm cá, bột cá tươi, ướp lạnh, đông lạnh, khô, ướp muối, cà mòi, cá hồi và sản phẩm dạng mắm từ cá đã sơ chế, bảo quản hoặc đóng hộp. Nhóm sản phẩm thuỷ sản cần giám sát thứ hai là cá/giáp xác (tươi, ướp lạnh, đông lạnh) có nguồn gốc nuôi trồng. Tần suất kiểm tra nhóm thuỷ sản trên sẽ theo tỷ lệ kiểm tra ban đầu là 5%. Nếu có lô hàng vi phạm, tỷ lệ kiểm tra sẽ là 100%. Nếu 5 lô hàng liên tiếp đạt yêu cầu, tỷ lệ sẽ giảm xuống còn 5%.
Phát biểu tại Hội nghị, tổng kết công tác năm 2016 và triển khai kế hoạch năm 2017 của ngành thủy sản, ông Như Văn Cẩn, Vụ trưởng Vụ Nuôi trồng thủy sản, cho rằng trong năm qua, nhờ có sự phối hợp chặt chẽ với các đơn vị đã kiểm soát tốt tình hình dịch bệnh cũng như đưa ra các giải pháp ứng phó với biến đổi khí hậu. Trong những năm tiếp theo, trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế và biến đổi khí hậu diễn biến phức tạp khó lường sẽ ảnh hưởng đến ngành thủy sản.
Tuy nhiên, Ông Cẩn cho rằng với hai đối tượng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam là tôm nước lợ và cá tra hiện dư địa cho xuất khẩu còn lớn. Do đó, trong năm 2017 và những năm tiếp theo cần tập trung phát triển và thúc đẩy xuất khẩu 2 đối tượng này. Ngoài ra, tiếp tục phát triển các đối tượng thủy sản đặc sản có giá trị cao mang tính đặc trưng vùng miền.
(Theo Báo Pháp luật và Xã hội)
