Trả lời phỏng vấn TTXVN
- Chị đánh giá như thế nào về tiềm năng xuất khẩu tôm của Việt Nam sang Úc? (chủng loại, hình thức xuất khẩu, nhu cầu về tôm tại Úc…)
Tôm là loại hải sản được tiêu thụ nhiều nhất tại Úc. Lượng tiêu thụ tôm hàng năm lên tới 50.000 tấn. Úc nhập khẩu khoảng 25.000 tấn và lượng cung cấp còn lại từ các nhà nuôi trồng và đánh bắt địa phương.
Trong 10 tháng đầu năm 2014, xuất khẩu thủy sản của Việt Nam sang Úc đã đạt hơn 190 triệu USD, tăng 25,5% so với cùng kỳ năm 2013. Cá tra Việt Nam ngày càng phổ biến ở Úc nhưng tôm lại là mặt hàng được xuất khẩu nhiều nhất.
Xuất khẩu tôm sang Úc năm đạt trên 128,7 triệu USD, chiếm 62% tổng giá trị xuất khẩu thủy sản của Việt Nam sang Úc. Hiện, Việt Nam đứng thứ hai về xuất khẩu tôm sau Trung Quốc.
Tôm nuôi tại Úc thường rất đắt nhưng được ưa chuộng vì tươi và người Úc thích mua hàng thực phẩm trong nước vì uy tín thương hiệu. Mặc dù vậy, ngày càng có nhiều người tiêu dùng chọn tôm đông lạnh nhập khẩu từ Thái Lan và Việt Nam do giá thành thấp hơn và chất lượng ngày càng được cải thiện.
Việt Nam đang là nước sản xuất tôm sú lớn nhất thế giới, trong khi người tiêu dùng Úc lại khá ưa chuộng tôm sú to. Vì vậy, tiềm năng mở rộng hơn nữa xuất khẩu tôm sú sang Úc là rất lớn.
- Doanh nghiệp khi xuất khẩu thủy sản, đặc biệt là tôm, từ Việt Nam vào thị trường Úc phải lưu ý những yêu cầu cơ bản nào?
Úc là thị trường xuất khẩu thuỷ sản tiềm năng của Việt Nam. Vấn đề hiện nay là Úc đặt ra rất nhiều các qui định nghiêm ngặt về vệ sinh an toàn thực phẩm và an toàn sinh học. Hàng thuỷ sản của Việt Nam vẫn còn vài trường hợp dư lượng kháng sinh, dư lượng thuốc diệt nấm và một vài trường hợp bị phát hiện bị bơm nước và tạp chất vào thuỷ sản. Các trường hợp vi phạm do Bộ Nông nghiệp Úc kiểm tra và phát hiện sẽ bị thông báo rộng rãi trên trang web của Chính phủ bao gồm cả tên nhà cung cấp và nước cung cấp. Vấn đề này sẽ huỷ hoại hình ảnh của Việt Nam. Nó làm giảm giá trị và chất lượng của sản phẩm và thuỷ sản Việt Nam bị giảm giá trên thị trường. Trong 10 tháng 2014 đã có 28 trường hợp hàng của Việt Nam (bao gồm cả thuỷ sản) bị trả về do vi phạm và việc này không chỉ gây tốn kém cho doanh nghiệp mà còn ảnh hưởng đến hình ảnh hàng nhập khẩu của Việt Nam.
Đặc biệt đối với tôm, trong mấy năm qua, để bảo vệ việc nuôi tôm trong nước, Chính phủ Úc đã dựng nên hàng rào kỹ thuật là kiểm tra virus đốm trắng và đầu vàng trong tôm tươi của Việt Nam xuất sang Úc, nếu kết quả dương tính (ngưỡng 0%) sẽ không được nhập vào Úc. Một khó khăn nữa là Úc kiểm virus theo phương pháp Real-time PCR, tức là kiểm AND của virus, khi đó thì virus cho dù đã chết, chỉ còn lại xác vẫn bị coi là dương tính và bị trả hàng về. Phương pháp này rất ít phòng lab ở Việt Nam có thể kiểm được. Do vậy, doanh nghiệp không thể xuất được tôm tươi đông lạnh vào Úc, nên chỉ có thể xuất tôm đã luộc chín, hoặc tôm tẩm bột, tẩm gia vị mặc dù nhu cầu đối với mặt hàng này thấp hơn nhiều so với tôm tươi.
- Việt Nam có nên chú trọng đến vấn đề xây dựng thương hiệu sản phẩm tôm?
Nguồn cung hàng của Úc bị hạn chế bởi chỉ có thể cung cấp 25% nhu cầu hiện nay, do vậy hầu hết người tiêu dùng chỉ có hai lựa chọn hoặc mua hàng nhập khẩu, hoặc không ăn hải sản. Do vậy, tiềm năng nhập khẩu vào thị trường Úc rất lớn nếu người tiêu dùng tin tưởng và quay sang lựa chọn các nhãn hiệu nhập khẩu. Việt Nam hiện là một trong ba nhà nhà cung cấp hải sản lớn nhất cho thị trường Úc nên chắc chắn sẽ tăng được thị phần nếu có cách tiếp cận và bước đi phù hợp.
Việc xây dựng thương hiệu sản phẩm của Việt Nam nói chung và sản phẩm tôm nói riêng là hết sức cần thiết. Giải pháp ưu việt nhất là cung cấp các sản phẩm đổi mới có giá trị gia tăng cao, có xuất xứ tốt hơn là chỉ đơn giản cung cấp các nguyên liệu thô và chủng loại hàng rẻ tiền. Việc này sẽ giúp nâng tầm thương hiệu Việt Nam, xây dựng lòng tin đối với người tiêu dùng và thay đổi nhận thức về việc Việt Nam chỉ cung cấp các sản phẩm rẻ tiền mà người Úc thường quan niệm hàng rẻ tiền là hàng có chất lượng không tốt.
- Lời khuyên của chị cho các doanh nghiệp thủy sản nói chung và tôm nói riêng khi xuất khẩu sang Úc?. Các bộ ngành liên quan của Việt Nam phải làm gì để thúc đẩy hơn nữa kim ngạch xuất khẩu thủy sản, đặc biệt là tôm, vào thị trường Úc?
Chỉ có một lời khuyên cho doanh nghiệp nếu muốn trụ vững trên thị trường Úc là các doanh nghiệp Việt phải hướng đến một nền sản xuất sạch hơn, ở đó chất lượng sản phẩm luôn là vấn đề đặt lên hàng đầu chứ không phải là sản lượng và giá cả thấp. Do đó, việc hình thành được chuỗi liên kết để có thể cạnh tranh trên thị trường là cần thiết.
Như đã nói ở trên, việc xây dựng thương hiệu với xuất xứ tốt là đặc biệt quan trọng Nếu có thể, xây dựng vài câu chuyện về xuất xứ của các sản phẩm địa phương gắn với con người ở đấy. Nên nhớ “Người Úc muốn mua toàn bộ câu chuyện, không chỉ mỗi thức ăn”.
Đối với các Bộ, ngành có liên quan của Việt Nam, việc hỗ trợ doanh nghiệp để thúc đẩy hơn nữa kim ngạch xuất khẩu thủy sản của Việt Nam vào thị trường Úc là làm sao phải đàm phán với phía Úc để xem xét gỡ bỏ các rào cản, đặc biệt là việc kiểm các loại virus trên đối với tôm Việt Nam, vì điều này không đe dọa dịch bệnh cho ngành nuôi tôm nội địa do sản lượng tôm nuôi tại Úc rất ít và chủ yếu dùng cho sản phẩm whole cooked bán cho những phân khúc cao cấp. Trong khi chờ xem xét dỡ bỏ việc kiểm dịch nêu trên, nên có thỏa thuận song phương về việc thống nhất phương pháp kiểm virus. Các doanh nghiệp tôm Việt Nam có thể kiểm virus tại Việt Nam và khi có kết quả âm tính thì hoàn toàn yên tâm xuất hàng sang Úc mà không nơm nớp lo sợ hàng bị trả về.
